30 năm Việt Nam gia nhập ASEAN: Chủ động kiến tạo vì tương lai chung

Đại sứ, Trưởng phái đoàn Đại diện thường trực Việt Nam tại ASEAN Tôn Thị Ngọc Hương khẳng định suốt hành trình 30 năm qua, Việt Nam đã thực sự đồng hành, gắn bó chặt chẽ với ASEAN, đóng góp cho 'ngôi nhà chung', đồng thời hỗ trợ cho các mục tiêu phát triển đất nước.

Hải đăng soi đường cho tàu ASEAN vượt sóng Ẩm thực và văn hóa: Cầu nối vô hình nhưng bền chặt giữa Việt Nam, Singapore và ASEAN Việt Nam - Mảnh ghép quan trọng giúp ASEAN vững mạnh

Trong khuôn khổ chuyến thăm cấp Nhà nước Cộng hòa Indonesia, thăm chính thức Ban thư ký ASEAN, sáng 10/3, tại Trụ sở Ban thư ký ASEAN, Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân cùng đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã dự Lễ kỷ niệm 30 năm Việt Nam gia nhập ASEAN và có

Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân cùng Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn và Phu nhân cắt bánh chào mừng 30 năm Việt Nam gia nhập ASEAN nhân dịp thăm Ban Thư ký ASEAN tháng 3/2025. (Ảnh: Tuấn Anh)

Trong bài phát biểu chính sách gần đây tại Ban thư ký ASEAN (ngày 9/3), Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh để khẳng định tầm vóc và vị thế tâm điểm, ASEAN không chỉ cần sự đoàn kết, nhất trí, đồng lòng, mà còn cần có tư duy đột phá, chiến lược sắc bén, lộ trình khả thi, nguồn lực tập trung và hành động quyết liệt. Đại sứ nhận định như thế nào về tư duy đột phá và chiến lược sắc bén của ASEAN trên chặng đường phía trước, Việt Nam có thể “góp sức” ra sao trên hành trình này?

Gần 6 thập kỷ tồn tại đã chứng minh giá trị, tầm vóc của ASEAN như lực lượng trung tâm, tâm điểm của các tiến trình hợp tác vì hoà bình, ổn định và thịnh vượng ở khu vực.

ASEAN đang đứng trước bước ngoặt quan trọng: Chuyển sang giai đoạn phát triển mới, sau 10 năm hình thành cộng đồng, hướng tới mục tiêu dài hạn đến 2045 về một Cộng đồng tự cường, sáng tạo, năng động, lấy người dân làm trung tâm. Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 khẳng định: “ASEAN cần tiếp tục là đầu tàu dẫn dắt hoà bình, ổn định và thịnh vượng ở khu vực, ứng phó hiệu quả với các thách thức và môi trường địa chính trị, kinh tế, xã hội phức tạp ở trong và ngoài khu vực”.

Đại sứ Tôn Thị Ngọc Hương chủ trì cuộc họp lần thứ 75 Nhóm đặc trách Sáng kiến liên kết ASEAN.

Đại sứ, Trưởng phái đoàn Đại diện thường trực Việt Nam tại ASEAN Tôn Thị Ngọc Hương. (Nguồn: Phái đoàn Việt Nam tại ASEAN)

ASEAN cần những điều kiện cần và đủ để có thể hiện thực hoá mục tiêu này. Trong bài phát biểu tại Lễ kỷ niệm 30 Việt Nam gia nhập ASEAN nhân chuyến thăm chính thức tới Ban thư ký ASEAN vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Trong giai đoạn phát triển mới và trước những biến động phức tạp hiện nay, ASEAN cần có tư duy đột phá và chiến lược sắc bén để duy trì và phát huy các thành quả đã đạt được một cách hiệu quả và bền vững và xây dựng một ASEAN vững mạnh trong tương lai”.

Theo đó, điều kiện cần, tiên quyết là duy trì đoàn kết, thống nhất, giữ vững sức mạnh tập thể của cả khối. Điều kiện đủ là: Tư duy đột phá, chiến lược sắc bén, để tận dụng hiệu quả thời cơ, ứng phó hữu hiệu các thách thức.

Tư duy đột phá giúp ASEAN kịp thời điều chỉnh các mô thức phát triển, theo kịp xu thế mới về chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, các loại hình công nghệ mới… định vị chỗ đứng trong xu thế chuyển dịch và đa dạng chuỗi cung ứng, tạo động lực tăng trưởng mới và lợi thế cạnh tranh lớn hơn.

Chiến lược sắc bén giúp ASEAN thích ứng hiệu quả trước biến động từ môi trường địa chính trị, địa kinh tế phức tạp, khó đoán định, thuận nghịch đan xen ở khu vực và trên thế giới, củng cố vai trò trung tâm ở khu vực và phát huy vị thế quốc tế.

Ba thập kỷ là thành viên chủ động, tích cực, trách nhiệm trong ASEAN, Việt Nam sẽ tiếp tục đóng góp thúc đẩy/cụ thể hoá các ý tưởng, sáng kiến mới, mang tính sáng tạo, đột phá, giúp ASEAN vươn lên theo kịp các xu hướng phát triển mới, năng động của thế giới. Chúng ta cũng sẽ góp phần định hình tư duy và hành động nhạy bén để ASEAN có thể vững vàng, tự cường trước các thách thức đe doạ hoà bình, ổn định, thịnh vượng ở khu vực.

Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định, “ASEAN là cơ chế hợp tác đa phương gắn bó trực tiếp, quan trọng hàng đầu đối với Việt Nam”. Trong ba thập kỷ qua, Việt Nam đã “nỗ lực đóng góp hết sức mình vào việc xây dựng một Cộng đồng ASEAN đoàn kết, vững mạnh và tự cường”. Ưu tiên của Việt Nam thời gian tới là “nỗ lực cùng ASEAN tiếp tục xây dựng một cộng đồng vững mạnh, đoàn kết, đóng góp vào hòa bình, ổn định và phồn vinh ở khu vực”.

Phát biểu tại Hội nghị ASEAN-Anh, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh quan hệ Đối tác Đối thoại ASEAN-Anh đã có nhiều phát triển ấn tượng trong thời gian ngắn sau khi thiết lập năm 2021.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn chủ trì Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN-Anh trong khuôn khổ Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 58 tại Malaysia ngày 11/7. (Ảnh: Quang Hòa)

Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 quan trọng như thế nào đối với sự phát triển của Cộng đồng trong thời đại mới? Với Việt Nam, cơ hội và thách thức trong việc triển khai những ưu tiên của Tầm nhìn là gì, thưa Đại sứ?

Tầm nhìn 2045 là văn kiện định hướng chủ đạo cho giai đoạn phát triển 20 năm tới của Cộng đồng ASEAN. “Tự cường, năng động, sáng tạo và lấy người dân làm trung tâm” vừa là mục tiêu vừa là đặc trưng của quá trình xây dựng Cộng đồng ASEAN từ nay đến 2045.

Tầm nhìn 2045 sẽ được triển khai cụ thể thông qua 4 Kế hoạch chiến lược trên các trụ cột Chính trị-an ninh, Kinh tế, Văn hoá-xã hội, Kết nối và Kế hoạch công tác về Thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN.

Kế thừa và phát triển kết quả đạt được của các giai đoạn trước, Tầm nhìn 2045 sẽ thúc đẩy mở rộng hợp tác và nâng tầm liên kết khu vực của ASEAN trong giai đoạn mới: (i) Nâng cao năng lực tự cường, chủ động thích ứng, giữ vững vai trò trung tâm của ASEAN ở không gian khu vực phát triển năng động nhất thế giới, nhưng cũng là nơi chứa đựng các dòng xoáy cạnh tranh chiến lược gay gắt; (ii) Năng động trong hành động, sáng tạo trong tư duy để tận dụng tối ưu các động lực tăng trưởng kinh tế mới và phát triển bền vững; (iii) Luôn đặt người dân ở vị trí trung tâm trong tiến trình phát triển, đảm bảo tăng trưởng gắn với nâng cao phúc lợi xã hội và đời sống của người dân, đề cao bản sắc, ý thức cộng đồng giữa người dân các quốc gia trong khu vực.

Những mục tiêu đề ra trong Tầm nhìn 2045 của ASEAN hoàn toàn phù hợp với ưu tiên và định hướng phát triển vươn mình của Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Chúng ta có cơ hội thuận lợi từ kinh nghiệm tham gia hội nhập ASEAN suốt ba thập kỷ, có năng lực và nguồn lực để lồng ghép, cụ thể hoá các ưu tiên hợp tác của ASEAN trong kế hoạch phát triển quốc gia, đồng thời có tư duy, ý tưởng, có uy tín, trách nhiệm để chủ động, tích cực đóng góp thúc đẩy triển khai hiệu quả các mục tiêu đề ra của ASEAN ở cấp khu vực.

Cùng với đó là thách thức chung mà chúng ta và các nước thành viên ASEAN gặp phải khi triển khai các chương trình, kế hoạch hợp tác: Khả năng huy động, đầu tư nguồn lực đầy đủ, hiệu quả thực thi, cơ chế phối hợp giữa các lĩnh vực, các trụ cột, khả năng tự điều chỉnh, thích ứng với các nhân tố bất định tác động từ bên ngoài.

Đối với riêng Việt Nam, thách thức đến từ cam kết, sự quan tâm đúng mức, đầy đủ của các cơ quan liên quan, việc phân bổ, dành nguồn lực phù hợp cho tham gia hợp tác ASEAN, khả năng tận dụng hiệu quả lợi ích từ ASEAN phục vụ yêu cầu phát triển của đất nước.

Xác định rõ lộ trình với các bước đi cụ thể, kèm nguồn lực thích đáng, xây dựng cơ chế điều phối, theo dõi triển khai và quan trọng hơn, là duy trì quyết tâm, cam kết nhất quán của các nước thành viên, trong đó có Việt Nam, là yêu cầu quan trọng để đảm bảo thực hiện thành công Tầm nhìn cộng đồng ASEAN giai đoạn mới.

Đại sứ Tôn Thị Ngọc Hương cùng Đại sứ Joanna Anderson đồng chủ trì cuộc họp lần thứ 13 của Ủy ban hợp tác chung ASEAN-New Zealand tại Ban thư ký ASEAN.

Đại sứ Tôn Thị Ngọc Hương cùng Đại sứ New Zealand tại ASEAN Joanna Anderson đồng chủ trì cuộc họp lần thứ 13 của Ủy ban hợp tác chung ASEAN - New Zealand tại Ban thư ký ASEAN ngày 10/5. (Nguồn: Phái đoàn Việt Nam tại ASEAN)

Nếu gọi hành trình 30 năm Việt Nam tham gia ASEAN là hành trình “Đồng hành, phát triển” thì chặng đường tiếp theo có thể khái quát bằng những cụm động từ như thế nào, thưa Đại sứ?

Ba thập kỷ tham gia ASEAN, Việt Nam quả thực đã đồng hành, gắn bó chặt chẽ cùng ASEAN, qua đó, đóng góp cho tiến trình phát triển của ASEAN và hỗ trợ thiết thực cho các mục tiêu phát triển, hội nhập của đất nước. Đây là cách tiếp cận song trùng và sẽ tiếp tục là định hướng tham gia ASEAN của Việt Nam cho các giai đoạn tiếp theo.

Từ nền tảng của 30 năm là thành viên ASEAN, ý thức rõ sự gắn bó mật thiết giữa một ASEAN lớn mạnh, tự cường, năng động, với các lợi ích an ninh, phát triển của từng quốc gia thành viên, phát huy thế và lực của đất nước, có thể hình dung chặng đường mới của Việt Nam trong ASEAN sẽ mang tính kiến tạo.

Chúng ta sẽ cùng các quốc gia thành viên chủ động kiến tạo tương lai chung cho ASEAN như tên gọi của văn kiện Tầm nhìn ASEAN 2045: “Tương lai của chúng ta”, đưa Cộng đồng ASEAN thực sự là tâm điểm tăng trưởng, là “đầu tàu” dẫn dắt hoà bình, ổn định, thịnh vượng ở khu vực, gắn kết chặt chẽ với cộng đồng các quốc gia toàn cầu.

Trong Cộng đồng ASEAN vững mạnh đó, tiềm lực, vị thế và uy tín của Việt Nam sẽ được nhân lên, lợi ích từ ASEAN sẽ được lan toả rộng rãi, thiết thực hơn đến người dân, doanh nghiệp của chúng ta.

Trân trọng cảm ơn Đại sứ!