Đối ngoại Đảng trong ngoại giao Việt Nam thời đại mới

Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và đất nước đã sinh ra hai người anh em là Ban Đối ngoại và Bộ Ngoại giao từ trong đấu tranh giành độc lập gian khổ, hy sinh.

Viết tiếp chặng đường 80 năm vẻ vang của ngành Ngoại giao Việt Nam, đưa đất nước vào kỷ nguyên mới Bộ Ngoại giao gặp mặt cán bộ hưu trí Ban Đối ngoại Trung ương Phát huy vai trò định hướng chiến lược của quan hệ kênh Đảng giữa Việt Nam và Trung Quốc

Đối ngoại Đảng trong ngoại giao Việt Nam thời đại mới

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu chỉ đạo tại Lễ kỷ niệm 75 năm Ngày truyền thống Ban Đối ngoại Trung ương, ngày 28/10/2024. (Nguồn: Nhân Dân)

Suốt 80 năm qua hai cơ quan đã bên nhau, phối hợp chặt chẽ cùng viết nên trang sử vẻ vang của Ngoại giao nước nhà. Tôi thường nói ví von để bạn bè quốc tế dễ hiểu là: Ngôi nhà đối ngoại Việt Nam có 2 cửa là Ban Đối ngoại và Bộ Ngoại giao, hai cửa luôn thông nhau và luôn rộng mở chào đón các bạn. Giờ đây, trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, hai người anh em về cùng một ngôi nhà chung, cùng một sứ mệnh xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại trong giai đoạn mới.

Định hướng chiến lược

Ngoại giao Việt Nam có đặc điểm là sự liên kết, phối hợp chặt chẽ giữa đối ngoại Đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân. Trong đó, đối ngoại Đảng là lĩnh vực đầu tiên giữ vai trò định hướng. Điểm mấu chốt quan trọng nhất là đối ngoại Đảng định hướng chiến lược cho đối ngoại quốc gia, xây dựng nền tảng chính trị cho quan hệ quốc tế. Giai đoạn đấu tranh giành độc lập, chúng ta đã chủ trương Đảng giữ vai trò tiên phong trong quan hệ với các đảng Cộng sản và công nhân quốc tế để khẳng định chính thể, tìm kiếm sự công nhận, giúp đỡ của quốc tế, định hướng cho ngoại giao nhà nước xây dựng lập trường đối ngoại độc lập, tự chủ.

Nguyên Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương Hoàng Bình Quân. (Ảnh: Đức Khải)

Trong kháng chiến chống Mỹ xâm lược, đối ngoại Đảng định hướng rõ là mở rộng đoàn kết quốc tế, huy động sự ủng hộ của quốc tế cho cuộc kháng chiến, nhất là vai trò của các đảng lớn. Đặc biệt là thúc đẩy mặt trận nhân dân toàn thế giới rộng lớn chưa từng có ủng hộ Việt Nam chống Mỹ. 10 năm trước đổi mới, trong bối cảnh bị bao vây, cấm vận, xung đột biên giới, Đảng đã định hướng duy trì quan hệ chiến lược, duy trì lập trường, nguyên tắc, bảo vệ chính nghĩa cách mạng, từng bước xóa bỏ bao vây, cấm vận của Mỹ và các thế lực thù địch, bảo vệ toàn vẹn chủ quyền, lãnh thổ. Bước vào giai đoạn đổi mới, nhất là từ Đại hội VII của Đảng, bước ngoặt quan trọng của Đảng ta là định hướng đổi mới sâu sắc về tư duy và thực tiễn đối ngoại sau Chiến tranh lạnh và chúng ta bước vào hội nhập, lần đầu tiên xác định “Việt Nam muốn làm bạn với các nước trong cộng đồng quốc tế, phấn đấu vì hòa bình, độc lập và phát triển”, chủ trương “đối ngoại mở”, tức là từ bỏ tư duy “đối đầu”, “ý thức hệ”, đặt nền móng cho chính sách đối ngoại thời kỳ đổi mới.

Đến đại hội VIII, Đảng ta phát triển tư duy đổi mới và cụ thể hóa sâu sắc hơn đường lối đối ngoại, thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Theo đó, định hướng tích cực, chủ động hội nhập quốc tế, phát triển lên là Việt Nam chẳng những là bạn mà còn là đối tác tin cậy của cộng đồng quốc tế, tăng cường hợp tác quốc tế nhất là về kinh tế. Những định hướng có tính lịch sử này đặt nền tảng cho hội nhập quốc tế, bước ngoặt chuyển từ “mở cửa” sang “hội nhập chủ động”. Định hướng chiến lược của đối ngoại Đảng tiếp tục phát triển cả về lý luận và thực tiễn qua mỗi kỳ đại hội, phù hợp với bối cảnh thực thế với tầm chiến lược lớn và tư tưởng chủ đạo là hội nhập kinh tế quốc tế đồng thời mở rộng hợp tác các lĩnh vực khác, từng bước mở rộng hội nhập toàn diện, đẩy mạnh ngoại giao đa phương, hội nhập sâu rộng vào kinh tế thế giới.

Tổng Bí thư Tô Lâm và các đại biểu dự Lễ kỷ niệm 75 năm Ngày truyền thống Ban Đối ngoại Trung ương, ngày 28/10/2024.

Đến Đại hội lần thứ XI, Đảng ta khẳng định đối ngoại là một trong ba trụ cột quan trọng, gắn chặt đối ngoại với kinh tế, với quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc. Chủ trương đẩy mạnh, mở rộng đối ngoại Đảng làm cơ sở chính trị cho hội nhập quốc tế. Đại hội XII và Đại hội XIII, chúng ta chủ trương hội nhập thực chất, đặc biệt là kinh tế và quốc phòng an ninh, bảo vệ chủ quyền biển đảo, chủ động vai trò của Việt Nam trong tham gia xây dựng và định hình luật chơi quốc tế, nhấn mạnh đối ngoại là công cụ chiến lược, xây dựng nền Ngoại giao hiện đại, toàn diện với 3 trụ cột vững vàng là đối ngoại Đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân.

Chuyển đổi đột phá

Phát triển quan hệ kênh Đảng cũng là một đặc sắc của ngoại giao nước nhà. Trước đổi mới, chúng ta chỉ có quan hệ với khoảng 40 đảng, chủ yếu là các đảng Cộng sản và công nhân quốc tế, đặc biệt là Liên Xô, Trung Quốc, Cuba, các nước Xã hội chủ nghĩa (XHCN) ở Đông Âu, quan hệ chủ yếu dựa trên nền tảng tình đoàn kết quốc tế vô sản, cùng chung lý tưởng XHCN.

Sau Đổi mới, chúng ta chuyển tư duy đối ngoại mang tính đột phá từ đối ngoại ý thức hệ sang đối ngoại vì lợi ích của quốc gia, dân tộc. Đây là bước ngoặt quan trọng trong định hướng đối ngoại của Đảng ta, mở ra không gian hợp tác rộng mở, theo đó chúng ta mở rộng quan hệ với các đảng cầm quyền, đảng đối lập lớn, các đảng chính trị không cộng sản, các đảng có tương lai chính trị và các tổ chức quốc tế, các phong trào xã hội. Năm 1990, chúng ta có quan hệ với gần 100 Đảng ở 60 quốc gia, đến năm 2011 chúng ta có quan hệ với 180 Đảng ở 90 quốc gia và đến nay, chúng ta có quan hệ với 259 Đảng trên 119 quốc gia với nội dung hợp tác phong phú.

Quan hệ kênh Đảng đã tăng cường, làm sâu sắc quan hệ chính trị của Việt Nam, với các nước, tạo hậu thuẫn chính trị, không gian chiến lược cho quan hệ quốc tế, đặc biệt là các nước có hệ thống tương đồng. Thông qua quan hệ Đảng, chúng ta có cơ hội tuyên truyền với các hình thức như hội thảo lý luận, đối thoại chính trị, đối thoại chính sách, hội nghị chính đảng…Trong bối cảnh thế giới biến động nhanh chóng, khó lường đoán hiện nay, việc chúng ta có quan hệ rộng với các Đảng chính trị trên thế giới có thể gọi là “đi tắt, đón đầu” rất hiệu quả, phù hợp trong thực thế hiện nay, giúp ứng phó với những biến động bất thường của thế giới.

Hoạt động đối ngoại kênh Đảng đã tạo nền tảng chính trị quan trọng cho việc ổn định, mở rộng và thắt chặt quan hệ của nước ta với các nước, nhất là các nước láng giềng, xã hội chủ nghĩa, đồng thời trực tiếp góp phần quan trọng trong nhiều vấn đề liên quan đến an ninh và phát triển của đất nước, cũng như những vấn đề nảy sinh trong quan hệ song phương.

Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Trưởng đoàn chính đảng các nước nhân dịp sang Việt Nam dự Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước tại Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 29/4/2025. (Nguồn: TTXVN)

Điểm quan trọng nữa là sự vận hành nhuần nhuyễn, phối hợp hiệu quả của 3 mặt trận giữa “đối ngoại Đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân”. Đây cũng chính là đặc điểm của thể chế, là định hướng quan trọng để huy động “Sức mạnh tổng hợp” cho công tác đối ngoại. Trong đó, đối ngoại Đảng là kênh tạo lập nền tảng, cơ sở chính trị, là kênh đối ngoại chính trị quan trọng tạo thuận lợi cho quan hệ của ta với các nước. Ngoại giao nhà nước có sứ mệnh là kênh ngoại giao chủ lực, chính thức giữa nhà nước và chính phủ ta với rộng rãi các nước trên mọi lĩnh vực, tham gia và phát huy vai trò của nước ta tại các cơ chế, diễn đàn khu vực và quốc tế, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, toàn diện. Trong khi đó, đối ngoại nhân dân đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng nền tảng xã hội hữu nghị, là kênh đối ngoại “tâm công” rất có ảnh hưởng giúp chúng ta đánh vào lòng người bằng chính nghĩa, lẽ phải, đạo lý và nhân tình.

Kiềng 3 chân vững chắc

Tựu trung, đối ngoại Đảng tạo nền tảng chính trị, ngoại giao nhà nước triển khai hợp tác toàn diện, đối ngoại nhân dân làm nền tảng xã hội tạo nên sức mạnh ngoại giao tổng hợp, phát huy được mọi phương thức ngoại giao, góp phần to lớn vào thành quả của Đảng ta, đất nước ta trong suốt 80 năm qua. Thực tiễn đã minh chứng là sự phối hợp chặt chẽ, vững như “kiềng 3 chân” đã thể hiện sinh động trong “6 phối hợp” đó là: nghiên cứu, tham mưu, đề xuất chủ trương chính sách đối ngoại; phối hợp tổ chức các hoạt động đối ngoại; phối hợp xử lý tình huống đối ngoại; phối hợp thông tin đối ngoại; phối hợp xây dựng lực lượng, đào tạo cán bộ và phối hợp trong quản lý và hướng dẫn các hoạt động đối ngoại.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn và các đại biểu tham dự Hội nghị công bố Quyết định của Bộ trưởng Bộ Ngoại giao về việc tiếp nhận công chức của Ban Đối ngoại Trung ương, ngày 7/3/2025. (Ảnh: Quang Hòa)

Chúng ta đang sống trong kỷ nguyên biến động chưa từng có, vai trò của các đảng phái chính trị cũng biến động nhanh chưa từng có, lợi ích giữa các quốc gia đan xen trong hợp tác và đấu tranh. Mục tiêu của Việt Nam ta là chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, thực chất hơn vào chính trị thế giới, kinh tế quốc tế và văn minh nhân loại. Đối ngoại giờ đây là một trong những trụ cột quan trọng trong bảo vệ và xây dựng đất nước. Thành tựu và kinh nghiệm 80 năm qua của ngoại giao Việt Nam trong đó có 76 năm của đối ngoại Đảng sẽ là động lực, là ý chí, là kinh nghiệm quý báu để chúng ta tiếp tục triển khai đồng bộ 3 trụ cột ngoại giao, góp phần xứng đáng để đất nước ta tiến lên cùng thời đại, vươn mình trong kỷ nguyên mới, đạt những mục tiêu cao cả của Đảng, đất nước và dân tộc.