Giải pháp 'một mũi tên trúng hai đích' cho biến đổi khí hậu ở Đông Nam Á

Việc đầu tư phát triển các biện pháp bảo vệ đa dạng sinh học không chỉ khắc phục được tình trạng biến đổi khí hậu mà còn có thể tạo ra lợi nhuận lớn cho khu vực Đông Nam Á.

Rác thải nhựa và hành động của các nước ASEAN Năm điểm nổi bật của Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 55 Đông Nam Á cần nỗ lực ứng phó tác động của biến đổi khí hậu với an ninh lương thực

Giải pháp một mũi tên trúng hai đích cho biến đổi khí hậu ở Đông Nam Á

Đông Nam Á là một trong những khu vực đa dạng sinh học lớn nhất hành tinh. (Nguồn: Unsplash)

Theo một nghiên cứu mới của Viện Hàn lâm Khoa học Malaysia (ASM), việc đầu tư phát triển các biện pháp bảo vệ đa dạng sinh học của rừng và biển ở khu vực Đông Nam Á không chỉ giảm thiểu biến đổi khí hậu mà còn có thể tạo ra lợi nhuận hơn 2,19 nghìn tỷ USD/năm.

Bảo tồn "kho báu quốc gia"

Đơn vị truyền thông Eco-Business cho biết nếu các nước Đông Nam Á đầu tư khoảng 10 tỷ USD để phát triển các biện pháp giảm thiểu biến đổi khí hậu ngay bây giờ, con số thu được vào năm 2030 sẽ là 46 tỷ USD. Đồng thời, các nhà nghiên cứu cũng chỉ ra rằng khoản đầu tư này chỉ là một phần rất nhỏ so với lợi ích từ số việc làm mới được tạo ra, mức thu nhập tăng cao và một môi trường phát triển bền vững.

Giáo sư Emerita Datuk Dr. Asma Ismail, Chủ tịch ASM, khẳng định: “Đông Nam Á là một trong những khu vực đa dạng sinh học lớn nhất hành tinh, với rất nhiều những rạn san hô cùng rừng ngập mặn phong phú. Chúng ta cần phải mở rộng tầm nhìn và tư duy để hiểu rằng đây là những báu vật quốc gia có giá trị chủ quyền cao”.

Tuy nhiên, những "kho báu quốc gia" này đang đối mặt với mối đe dọa đến từ suy thoái môi trường. Liên hợp quốc từng đưa ra nhiều cảnh báo về tình trạng suy thoái nghiêm trọng của môi trường và số lượng các sinh vật đang dần bị tuyệt chủng với tốc độ chưa từng có.

Bên cạnh đó, nghiên cứu của ASM cũng nhấn mạnh việc mất đa dạng sinh học có thể dẫn đến những hậu quả kinh tế đáng kể. Tuy nhiên, nhìn từ một góc độ khác, đây có thể là một cơ hội giúp Đông Nam Á thúc đẩy việc bảo tồn đa dạng sinh học, tăng cường đầu tư vào cơ sở hạ tầng để giữ gìn sự phát triển bền vững và tạo thêm nhiều việc làm, góp phần tăng trưởng kinh tế xã hội.

Những dự án tiêu biểu

Để chứng minh quan điểm này, các nhà nghiên cứu đã nêu bật một số các dự án bảo tồn thiên nhiên "một mũi tên trúng hai đích".

Điển hình là Khu bảo tồn động vật hoang dã Keo Seima ở phía Đông Campuchia đã cung cấp nơi ở cho hơn 40 loài sinh vật bị đe dọa tuyệt chủng, bao gồm voi châu Á và cò quăm lớn. Đây là một dự án thành công, góp phần giảm thiểu cháy rừng và khí thải carbon, đồng thời tạo ra nguồn thu nhập mới cho người dân địa phương. Cụ thể, 449 việc làm đã được tạo ra trong nhiều lĩnh vực như thực thi pháp luật, tuần tra cộng đồng, bảo tồn và du lịch sinh thái.

Việc bảo vệ môi trường biển của Đông Nam Á cũng nhận được nhiều "trái ngọt" trong lĩnh vực kinh tế. Theo ASM, hiện công viên hải dương Tun Mustapha ở Malaysia, thu hút nhiều khách tham quan, đang là nơi ở của hơn 250 loài san hô, 400 loài cá và động vật bao gồm rùa biển và cá voi lưng gù.

Mô hình công viên hải dương đang được Malaysia nhân rộng. (Nguồn: Genial)

Để ngăn chặn tình trạng đánh bắt quá mức và bảo tồn sự đa dạng sinh học của vùng biển này, công viên hải dương Tun Mustapha cũng được chia thành nhiều khu vực. Đánh bắt cá cho mục đích thương mại ở quy mô lớn chỉ được cho phép ở một khu vực cụ thể. Ngoài ra, việc đánh bắt cá ở các khu vực khác sẽ bị cấm hoàn toàn và chỉ cho phép các phương pháp bắt cá truyền thống.

Theo Liên hợp quốc, biện pháp này đã thúc đẩy sự phát triển của kinh tế địa phương, nâng cao thu nhập của người dân sinh sống ven biển, tạo ra nhiều việc làm và cải thiện an ninh lương thực. Sự xuất hiện của công viên bảo vệ môi trường sống cho rùa biển cũng thu hút rất nhiều khách du lịch, góp phần phát triển kinh tế của các hộ gia đình địa phương.

Đã đến lúc hành động

Giáo sư Teckwyn Lim, giảng viên tại Đại học Nottingham (Malaysia), cho rằng những dự án bảo tồn đa dạng sinh học này nên chi tiết hơn: “Cần phải có phương pháp tiếp cận đối với từng quốc gia để có thể thúc đẩy việc hành động. Mỗi quốc gia Đông Nam Á đều có sự khác biệt về môi trường sinh học nhất định, trải dài từ Lào đến Singapore”.

Hội nghị lần thứ 15 các bên tham gia Công ước về đa dạng sinh học (COP15) sẽ được tổ chức tại Montreal (Canada) vào tháng 12 năm nay. Theo International Business Times, chắc chắn sẽ có các cuộc đàm phán nhằm thống nhất các mục tiêu quốc tế về bảo tồn đa dạng sinh học nhưng tiến độ dự kiến sẽ rất chậm.

Một nhóm các tổ chức phi chính phủ và nhóm vận động đã viết một bức thư ngỏ tuyên bố rằng các cuộc đàm phán trước thềm COP15 đang rơi vào trạng thái đình trệ do thiếu hụt sự hỗ trợ từ phía chính phủ.

“Các cuộc đàm phán trở nên trì trệ…Hiện nay, chúng ta đang đối mặt với sự lựa chọn: để tình trạng này tiếp diễn và tiến hành hoạt động kinh tế như thông thường, điều sẽ đưa hành tinh của chúng ta đến bờ vực khủng hoảng, hay cho thấy khả năng lãnh đạo cần thiết cho thời điểm này”, bức thư nêu rõ.

Tựu chung, bảo tồn không nên được coi là một việc “có thì tốt”, thay vào đó, Đông Nam Á cần phải phát huy tiềm lực, hướng tới trở thành hình mẫu toàn cầu cho sự thịnh vượng đi cùng với đa dạng sinh học.