'Sức hút' ASEAN không chỉ nằm ở tiềm năng mà còn ở bản lĩnh và bản sắc

Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47 và các hội nghị cấp cao liên quan sắp diễn ra tại Kuala Lumpur, Malaysia. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính sẽ dẫn đầu đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự kỳ Hội nghị. Nhân dịp này, Đại sứ Tôn Thị Ngọc Hương, Trưởng Phái đoàn đại diện Việt Nam tại ASEAN chia sẻ với TG&VN về "sức hút" và vai trò trung tâm của ASEAN trong bối cảnh hiện nay.

Timor Leste và 'tấm hộ chiếu vàng' Thái Lan đưa ra 'bốn điều kiện' không thể thương lượng trong đàm phán với Campuchia Khám phá ba công viên Di sản ASEAN mới của Việt Nam

Sức hút ASEAN không chỉ nằm ở tiềm năng mà còn ở bản lĩnh và bản sắc

Hội nghị cấp cao ASEAN-GCC-Trung Quốc trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 46, ngày 27/5 tại Malaysia. (Nguồn: VGP)

Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47 và các hội nghị liên quan đang thu hút sự quan tâm của nhiều đối tác của ASEAN, với sự tham dự của nhiều lãnh đạo cấp cao các nước đối tác. Đại sứ đánh giá như thế nào về “sức hút” ASEAN đã được định hình, củng cố và phát huy trong thời gian qua?

Trong bối cảnh khu vực và thế giới đang chứng kiến nhiều biến động sâu sắc, từ cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, các thách thức an ninh phi truyền thống, cho đến nhu cầu hợp tác phục hồi và phát triển bền vững, các đối tác ngày càng mong muốn gắn bó chặt chẽ hơn với ASEAN. Điều đó phản ánh một thực tế rằng, giữa bức tranh địa chính trị phức tạp hiện nay, ASEAN vẫn giữ được vai trò là điểm tựa của đối thoại, hợp tác và ổn định.

Đại sứ Tôn Thị Ngọc Hương, Trưởng Phái đoàn Đại diện Việt Nam tại ASEAN. (Nguồn: Phái đoàn Đại diện Việt Nam tại ASEAN)

“Sức hút” của ASEAN đến từ nhiều yếu tố. Trước hết, ASEAN là một trong những khu vực phát triển năng động nhất thế giới, với dân số trẻ, thị trường rộng lớn và tiềm năng tăng trưởng kinh tế bền vững.

Nhưng quan trọng hơn, ASEAN đã trở thành động lực thúc đẩy đối thoại và hợp tác, đóng góp quan trọng cho duy trì môi trường hòa bình, ổn định và hợp tác phát triển thịnh vượng ở khu vực, điều mà nhiều nơi khác còn đang nỗ lực tìm kiếm.

ASEAN cũng nổi bật ở khả năng quy tụ và dung hòa lợi ích của các đối tác, tạo ra không gian đối thoại dựa trên tin cậy, tôn trọng luật pháp quốc tế, đồng thời thích ứng linh hoạt với các biến động của môi trường khu vực và quốc tế, kịp thời nắm bắt, tiếp thu các xu thế mới.

Chính sự kiên định với các giá trị cốt lõi kết hợp với khả năng thích ứng nhạy bén đã giúp ASEAN khẳng định vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực đang định hình, khiến các đối tác coi ASEAN không chỉ là đối tác kinh tế, mà còn là người bạn, điều phối đáng tin cậy, là đối tác hợp tác hiệu quả trong ứng phó các thách thức tác động đến hòa bình và ổn định khu vực.

Mạng lưới các thỏa thuận liên kết kinh tế nội khối ASEAN và các FTAs giữa ASEAN với các đối tác đã như Hiệp định RCEP chiếm 30% quy mô dân số và 30% GDP toàn cầu, là sức hút quan trọng khác của ASEAN, gắn kết nhu cầu và lợi ích của các đối tác trong không gian kinh tế mở rộng ở khu vực có tốc độ tăng trưởng hàng đầu thế giới.

Có thể nói, “sức hút” của ASEAN không chỉ nằm ở tiềm năng, mà còn ở bản lĩnh và bản sắc, một ASEAN gắn kết, chủ động thích ứng và luôn nỗ lực đóng góp cho hòa bình, hợp tác, phát triển, thịnh vượng ở khu vực và trên thế giới.

“Sức hút” đó càng minh chứng rõ hơn vai trò trung tâm của ASEAN. Theo Đại sứ, vai trò trung tâm của ASEAN cần được phát huy như thế nào trong bối cảnh nội khối, khu vực và quốc tế như hiện nay, góp phần vào kiến tạo hòa bình, ổn định chung?

Vai trò trung tâm của ASEAN là kết quả của tinh thần đoàn kết, đồng thuận ASEAN và sự khéo léo trong xử lý quan hệ với các đối tác. Trong suốt hơn nửa thế kỷ qua, ASEAN đã chứng minh rằng một khu vực có thể duy trì hòa bình và ổn định không phải bằng sức mạnh, mà bằng đối thoại, lòng tin và sự tôn trọng lẫn nhau. Chính những giá trị ấy đã giúp ASEAN trở thành nhân tố gắn kết, dung hòa lợi ích và thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia trong và ngoài khu vực.

Ngày nay, khi môi trường khu vực và quốc tế đang biến động sâu sắc, việc phát huy vai trò trung tâm càng có ý nghĩa chiến lược. Để làm được điều đó, ASEAN cần trước hết duy trì sự đoàn kết và thống nhất nội khối, là nền tảng tạo nên uy tín và tiếng nói chung của Hiệp hội.

Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47 và các hội nghị liên quan sắp diễn ra tại Malaysia. (Nguồn: BERNAMA)

Đồng thời, ASEAN phải nâng cao năng lực thích ứng, vừa vững vàng về nguyên tắc, vừa linh hoạt trong phương thức, củng cố và nâng cao hiệu quả các cơ chế do ASEAN chủ trì, để có thể hợp tác ứng phó hữu hiệu với các thách thức đến từ cạnh tranh chiến lược, các điểm nóng an ninh, các vấn đề an ninh phi truyền thống như thiên tai, dịch bệnh, biến đổi khí hậu, tội phạm xuyên quốc gia...

Bên cạnh đó, ASEAN cần tiếp tục là không gian đối thoại cởi mở và bao trùm, nơi các đối tác có thể cùng trao đổi, hợp tác trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế, chia sẻ các giá trị, chuẩn mực được thừa nhận và cùng hướng tới lợi ích chung. Bằng cách giữ vững lập trường chung và tinh thần trách nhiệm, ASEAN sẽ không chỉ duy trì vai trò trung tâm, mà còn tiếp tục đóng góp thực chất cho hòa bình, ổn định và phát triển bền vững của khu vực.

Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 phản ánh cam kết của ASEAN về khả năng phục hồi bền vững, lâu dài, bao trùm và tiếp nối sự hợp tác với các đối tác bên ngoài. Để đảm bảo sự “bền vững, lâu dài, bao trùm và tiếp nối” này, theo Đại sứ, ASEAN đẩy mạnh những khía cạnh nào, nhất là trong bối cảnh hiện nay?

Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 thể hiện khát vọng chung của các quốc gia thành viên về một Cộng đồng vững mạnh, tự cường và bao trùm – nơi ASEAN tiếp tục là trung tâm gắn kết khu vực và là đối tác đáng tin cậy của bạn bè quốc tế. Trong bối cảnh thế giới đang biến động nhanh và khó lường, tầm nhìn ấy càng có ý nghĩa sâu sắc, bởi nó phản ánh quyết tâm của ASEAN không chỉ phục hồi sau khủng hoảng, mà còn phát triển bền vững, lâu dài và không để ai bị bỏ lại phía sau.

Để hiện thực hóa tầm nhìn đó, ASEAN cần tiếp tục đặt người dân ở vị trí trung tâm của tiến trình phát triển, tăng cường khả năng tự cường nội khối, đẩy mạnh liên kết kinh tế và chuyển đổi xanh, chuyển đổi số để tạo động lực mới cho tăng trưởng. Đồng thời, ASEAN phải giữ vững đoàn kết, củng cố tiếng nói chung và năng lực thể chế, bởi chỉ khi có nền tảng vững chắc bên trong, Hiệp hội mới có thể ứng xử hiệu quả với những thách thức bên ngoài.

Trong quan hệ với các đối tác, ASEAN cần vừa đóng vai trò cầu nối, dung hòa lợi ích giữa các đối tác, vừa phải là chủ thể có bản lĩnh, biết định hướng hợp tác theo cách phù hợp với lợi ích và nguyên tắc chung của khu vực. Điều đó nghĩa là ASEAN cần duy trì lập trường độc lập, khách quan và cân bằng, đồng thời tiếp tục khẳng định vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực mở, minh bạch và dựa trên luật lệ.

Đại sứ Tôn Thị Ngọc Hương, Trưởng Phái đoàn Đại diện Việt Nam tại ASEAN và Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn tại Triển lãm ảnh “25 năm Hội nhập” ngày 11/8. (Nguồn: TTXVN)

Việt Nam có thể đóng góp ra sao để góp phần hình thành một tâm thế sẵn sàng của ASEAN trong việc hiện thực hóa các lộ trình phát triển trên chặng đường mới?

Việt Nam luôn coi ASEAN là một trong những trụ cột quan trọng của chính sách đối ngoại, là môi trường chiến lược trực tiếp, quan trọng đảm bảo các lợi ích về an ninh, phát triển và nâng cao vị thế đất nước. Trong chặng đường hướng tới Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045, Việt Nam sẵn sàng cùng các nước thành viên xây dựng một ASEAN chủ động, tự tin và thích ứng, để vừa ứng phó tốt với biến động, vừa vươn lên mạnh mẽ trong thời kỳ mới.

Trước hết, Việt Nam sẽ tiếp tục đóng vai trò tích cực trong việc củng cố đoàn kết và thống nhất nội khối, phát huy vai trò kiến tạo đồng thuận trong ASEAN. Với quan hệ hữu nghị và hợp tác sâu rộng với tất cả các nước thành viên, Việt Nam luôn nỗ lực làm cầu nối, thúc đẩy đối thoại và tìm kiếm điểm đồng, nhất là trên những vấn đề còn đa dạng về quan điểm. Bằng cách chủ động đề xuất hướng đi dung hòa và xây dựng, Việt Nam đã nhiều lần góp phần thu hẹp khác biệt, tạo nên tiếng nói đồng thuận chung, qua đó củng cố đoàn kết nội khối và tăng cường vị thế của ASEAN trong ứng xử với các thách thức khu vực cũng như toàn cầu.

Việt Nam cũng nỗ lực đóng góp thực chất vào các lĩnh vực hợp tác thiết yếu, nhất là những lĩnh vực ta có lợi ích, thế mạnh, nhu cầu, từ phát triển kinh tế số, chuyển đổi xanh, kết nối chuỗi cung ứng đến hợp tác ứng phó biến đổi khí hậu và các thách thức an ninh phi truyền thống, kết nối hạ tầng, giao lưu nhân dân... Việt Nam mong muốn chia sẻ kinh nghiệm, cùng xây dựng những sáng kiến thiết thực, giúp Cộng đồng ASEAN phát triển bền vững và bao trùm, lấy người dân làm trung tâm.

Đồng thời, trong vai trò là đối tác tin cậy và cầu nối tích cực, Việt Nam sẽ tiếp tục đóng góp làm sâu sắc hơn quan hệ hữu nghị, hợp tác tin cậy, hiệu quả giữa ASEAN và các đối tác. Trên tinh thần đó, Việt Nam sẽ tiếp tục triển khai tích cực các vai trò luân phiên mà mình đảm nhiệm trong thời gian tới, trong đó có vai trò nước điều phối quan hệ ASEAN-Anh và ASEAN-New Zealand (giai đoạn 2024-2027), tiếp tục đóng góp thiết thực vào việc duy trì vai trò trung tâm và nâng cao uy tín của ASEAN trên trường quốc tế.

Trân trọng cảm ơn Đại sứ!