Tìm ra bí mật của đoạn ADN làm nên sự khác biệt của bộ não loài người

Thanh Tùng
Các nhà khoa học Trường Y, Đại học California San Diego (UCSD), vừa phát hiện một đoạn ADN nhỏ nhưng có ảnh hưởng mạnh mẽ, mang tên HAR123, có thể giúp lý giải vì sao bộ não con người lại độc đáo đến vậy.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Phái đoàn ASEAN giám sát biên giới Thái Lan – Campuchia
Tìm ra bí mật của đoạn ADN làm nên sự khác biệt của bộ não loài người. (Nguồn: Science Daily)

Khác với gene, HAR123 hoạt động như một “nút điều chỉnh âm lượng” trong quá trình phát triển não, kiểm soát cách các tế bào não hình thành và tỉ lệ giữa chúng. Đáng chú ý, phiên bản HAR123 ở người hoạt động khác với phiên bản ở tinh tinh, có thể đã mang lại cho loài người khả năng linh hoạt hơn trong tư duy và học hỏi.

HAR123 thuộc nhóm các “vùng tăng tốc ở người” (HARs), là những đoạn trong hệ gene đã tích lũy đột biến với tốc độ bất thường kể từ khi loài người tách khỏi tinh tinh cách đây khoảng 5 triệu năm. Các vùng HAR được giới khoa học cho rằng đóng vai trò then chốt trong việc hình thành những đặc điểm riêng có của loài người và có liên hệ với một số rối loạn phát triển thần kinh như tự kỷ.

Nghiên cứu chỉ ra rằng HAR123 không phải gene mà là “bộ tăng cường phiên mã” - yếu tố kiểm soát việc kích hoạt gene, cường độ và thời điểm hoạt động của chúng trong quá trình phát triển. HAR123 thúc đẩy sự hình thành tế bào gốc thần kinh, vốn là tiền thân của hai loại tế bào chính trong não: noron và tế bào thần kinh đệm, đồng thời ảnh hưởng đến tỉ lệ giữa hai loại tế bào này.

Kết quả cho thấy HAR123 góp phần hình thành một đặc điểm tiến hóa vượt trội của loài người là “tính linh hoạt nhận thức”, tức khả năng thay đổi và thay thế tri thức đã học.

Thí nghiệm cũng chứng minh phiên bản HAR123 ở người tạo ra những tác động phân tử và tế bào khác biệt rõ rệt so với phiên bản ở tinh tinh trong cả tế bào gốc lẫn tế bào tiền thân thần kinh nuôi cấy.

Các nhà khoa học cho rằng phát hiện này không chỉ giúp làm sáng tỏ nguồn gốc tiến hóa của bộ não người mà còn mở ra hướng nghiên cứu mới về cơ chế phân tử đứng sau các rối loạn phát triển thần kinh, trong đó có tự kỷ.

Nghiên cứu được công bố trực tuyến trên tạp chí Science Advances, do Giáo sư Miles Wilkinson và Phó giáo sư Kun Tan (Khoa Sản phụ khoa và Khoa học sinh sản, Trường Y UCSD) dẫn dắt, với sự hỗ trợ tài chính một phần từ Viện Y tế quốc gia Mỹ (NIH) và công ty công nghệ sinh học 10x Genomics.

Quy định về thu thập, cập nhật thông tin trong cơ sở dữ liệu căn cước từ ngày 1/7/2024

Quy định về thu thập, cập nhật thông tin trong cơ sở dữ liệu căn cước từ ngày 1/7/2024

Chính phủ đã ban hành Nghị định hướng dẫn thu thập, cập nhật thông tin trong cơ sở dữ liệu căn cước từ ngày 1/7/2024. ...

Nghiên cứu ADN xác định hài cốt của nhà thám hiểm Christopher Columbus

Nghiên cứu ADN xác định hài cốt của nhà thám hiểm Christopher Columbus

Sau hơn 20 năm nghiên cứu ADN, các nhà khoa học pháp y xác định chắc chắn hài cốt tại nhà thờ Seville, Tây Ban ...

Độc đạo tập 28: Ông trùm biến sắc khi biết kết quả ADN của con trai Diễm; Hồng có qua mặt được Tiến?

Độc đạo tập 28: Ông trùm biến sắc khi biết kết quả ADN của con trai Diễm; Hồng có qua mặt được Tiến?

Độc đạo tập 28, ông trùm Quân "già" giật mình khi nghe báo cáo kết quả xét nghiệm ADN của con trai Diễm. Liệu Hồng ...

Câu chuyện truyền cảm hứng về lối sống tốt đẹp của cô gái mắc 'hội chứng người sói'

Câu chuyện truyền cảm hứng về lối sống tốt đẹp của cô gái mắc 'hội chứng người sói'

Cô gái Thái Lan Supatra "Natty" Sasuphan, người được tổ chức Guinness công nhận "rậm lông nhất thế giới" 15 năm trước, hiện đã cạo ...

Anh thử nghiệm thành công phương pháp IVF ngăn bệnh di truyền ty thể

Anh thử nghiệm thành công phương pháp IVF ngăn bệnh di truyền ty thể

Một bước đột phá y học tại Anh đang mở ra hy vọng mới cho các gia đình mang gene bệnh di truyền ty thể, ...

(theo Science Daily)

Đọc thêm

Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 12/12/2025: Tuổi Thân chi tiêu cần thận trọng

Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 12/12/2025: Tuổi Thân chi tiêu cần thận trọng

Xem tử vi 12/12 - tử vi 12 con giáp hôm nay 12/12/2025 - Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất và Hợi về công việc, ...
Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Sáu ngày 12/12/2025: Sư Tử gặp nhiều may mắn

Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Sáu ngày 12/12/2025: Sư Tử gặp nhiều may mắn

Tử vi hôm nay 12/12/2025 của 12 cung hoàng đạo – Ma Kết, Bảo Bình, Song Ngư, Bạch Dương, Kim Ngưu, Song Tử, Cự Giải, Sư Tử, Xử Nữ, Thiên ...
Lịch âm hôm nay 2025: Xem lịch âm 12/12/2025, Lịch vạn niên ngày 12 tháng 12 năm 2025

Lịch âm hôm nay 2025: Xem lịch âm 12/12/2025, Lịch vạn niên ngày 12 tháng 12 năm 2025

Lịch âm 12/12. Lịch âm hôm nay 12/12/2025? Âm lịch 12/12. Lịch vạn niên 12/12/2025. Ngày hôm nay tốt hay xấu? Xem ngày giờ, hướng tốt xấu...
Điểm danh các công trình siêu trường, siêu trọng khẳng định sức mạnh nội lực của PetroVietnam

Điểm danh các công trình siêu trường, siêu trọng khẳng định sức mạnh nội lực của PetroVietnam

Điểm danh những công trình siêu trường, siêu trọng khẳng định sức mạnh nội lực của PetroVietnam...
Giá vàng hôm nay 12/12/2025 đảo ngược đà giảm, đây là một trong số ít cơ hội đầu tư trong năm 2026, giá có thể đạt 4.700 USD

Giá vàng hôm nay 12/12/2025 đảo ngược đà giảm, đây là một trong số ít cơ hội đầu tư trong năm 2026, giá có thể đạt 4.700 USD

Giá vàng hôm nay 12/12/2025 đảo ngược đà giảm, đây là một trong số ít cơ hội đầu tư năm 2026, giá có thể đạt 4.700 USD/ounce.
Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV: 40 ngày làm việc với tinh thần đổi mới, trách nhiệm cao

Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV: 40 ngày làm việc với tinh thần đổi mới, trách nhiệm cao

Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV đã kết thúc thành công sau 40 ngày làm việc khẩn trương, nghiêm túc với nhiều đổi mới và trách nhiệm cao.
Phép thử với G20

Phép thử với G20

Lần này tại Johannesburg, bất bình đẳng trong phát triển sẽ là phép thử với nỗ lực của G20.
Tổng thống Kazakhstan thăm Nga: Tìm thế đứng cân bằng

Tổng thống Kazakhstan thăm Nga: Tìm thế đứng cân bằng

Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev thăm Nga từ 11-12/11 nhằm củng cố quan hệ với láng giềng thân thiết, đồng thời là đồng minh chiến lược.
Hội nghị cấp cao ASEAN 47: Tạo dấu mốc với ASEAN

Hội nghị cấp cao ASEAN 47: Tạo dấu mốc với ASEAN

Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47 được kỳ vọng tạo dấu mốc phát triển mới cho khu vực.
Đau đầu với cam kết

Đau đầu với cam kết

Chi tiêu quốc phòng là các chủ đề chính tại Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng khối quân sự NATO đang diễn ra tại Brussels.
Thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas, bước ngoặt lịch sử hay khoảng lặng tạm thời

Thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas, bước ngoặt lịch sử hay khoảng lặng tạm thời

Tình hình Trung Đông đột biến. Israel và Hamas đồng ý thỏa thuận ngừng bắn, hướng tới chấm dứt xung đột kéo dài 2 năm.
Thử thách với ‘bà đầm thép’ Nhật Bản

Thử thách với ‘bà đầm thép’ Nhật Bản

Đưa Nhật Bản bước vào một kỷ nguyên mới đang thử thách 'bà đầm thép' Takaichi Sanae.
Dự luật quốc phòng Mỹ 2026: Quá trình thông qua đầy kịch tính, Tổng thống Trump 'rộng đường' làm nhiều việc trong năm tới

Dự luật quốc phòng Mỹ 2026: Quá trình thông qua đầy kịch tính, Tổng thống Trump 'rộng đường' làm nhiều việc trong năm tới

Hạ viện Mỹ đã thông qua dự luật chính sách quốc phòng vào phút chót với nhiều điểm nhấn đáng lưu ý, bao gồm cả chính sách với châu Âu và Trung Đông.
Chiến lược ngoại giao đa hướng của Kazakhstan

Chiến lược ngoại giao đa hướng của Kazakhstan

Chiến lược ngoại giao đa hướng của Kazakhstan trong quan hệ với các nước lớn có điểm gì đặc biệt?
Chiến lược ngoại giao cân bằng của Ấn Độ: Phương án tốt nhất cho tất cả

Chiến lược ngoại giao cân bằng của Ấn Độ: Phương án tốt nhất cho tất cả

Sau khi đón Tổng thống Nga, Ấn Độ đã nhanh chóng thu xếp chuyến công du của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đến đất nước sông Hằng.
Kazakhstan gia nhập ‘cuộc đua’ kim loại đất hiếm toàn cầu

Kazakhstan gia nhập ‘cuộc đua’ kim loại đất hiếm toàn cầu

Trong bối cảnh cạnh tranh kim loại đất hiếm nóng lên, Kazakhstan đang trên đà trở thành chủ thể chiến lược trong lĩnh vực thiết yếu này.
10 điểm đáng chú ý từ Chiến lược an ninh quốc gia mới của Mỹ

10 điểm đáng chú ý từ Chiến lược an ninh quốc gia mới của Mỹ

Việc Mỹ công bố Chiến lược An ninh quốc gia mới được cho là một bước ngoặt chiến lược trong chính sách đối ngoại của nước này.
Trung Quốc đặt cược lớn vào xuất khẩu, nhưng liệu châu Âu có phải trả giá?

Trung Quốc đặt cược lớn vào xuất khẩu, nhưng liệu châu Âu có phải trả giá?

Tờ Euro News dẫn báo cáo của Goldman Sachs về tác động của việc Trung Quốc đẩy mạnh xuất khẩu đến nền kinh tế châu Âu.
Phiên bản di động