Vì sao xe điện có thể khiến hành khách dễ thấy say xe hơn bình thường

Không ít hành khách đi xe điện cảm thấy nôn nao say xe nhiều hơn so với xe chạy xăng dầu truyền thống. (Ảnh: N. N)

Khi xe điện ngày càng phổ biến trên toàn cầu, chiếm 22% lượng tiêu thụ ô tô mới trong năm 2024 so với 18% vào năm 2023, các nhà nghiên cứu cũng đang ghi nhận một xu hướng đáng chú ý: Ngày càng có nhiều hành khách cảm thấy say xe khi đi trên xe điện so với xe chạy bằng xăng hoặc dầu truyền thống.

More from WVR
Làm sao để kích bình xe ô tô đúng cách?

Xu hướng này được phản ánh qua hàng loạt bài đăng trên mạng xã hội và những câu hỏi từ người tiêu dùng đang cân nhắc mua xe. Nhiều nghiên cứu khoa học đã đưa ra các lý do giải thích hiện tượng này, theo báo The Guardian.

"Việc cảm thấy say xe nhiều hơn khi đi xe điện có thể được lý giải do thiếu kinh nghiệm trước đó, cả ở vai trò người lái và hành khách.

Não bộ con người không thể ước lượng chính xác lực chuyển động vì dựa trên kinh nghiệm có được từ các loại xe khác", William Emond, nghiên cứu sinh bằng tiến sĩ chuyên về say xe tại Đại học Công nghệ Belfort-Montbéliard ở Pháp, cho biết.

Không giống như xe động cơ đốt trong truyền thống vốn tạo ra các tín hiệu rõ ràng như tiếng động cơ và sự rung động, xe điện vận hành êm ái và yên tĩnh hơn nhiều.

Đối với những người đã quen lái hoặc đi xe xăng trong nhiều năm, các tín hiệu này giúp não bộ dự đoán được các thay đổi chuyển động. Vì thế, khi những tín hiệu đó không còn, não có thể rối loạn cảm giác.

Bên cạnh sự thiếu quen thuộc nói chung, một số đặc điểm cụ thể của xe điện mới cũng được liên hệ với hiện tượng say xe gia tăng. Cụ thể, một nghiên cứu năm 2024 phát hiện mối liên hệ mạnh mẽ giữa mức độ say xe và độ rung của ghế ngồi trên xe điện.

Một nghiên cứu khác vào năm 2020 lại chỉ ra rằng, việc thiếu âm thanh động cơ có thể là yếu tố chính gây ra cảm giác nôn nao cho hành khách.

"Nếu chúng ta quen di chuyển bằng loại xe không phải xe điện, chúng ta thường dựa vào các tín hiệu như tiếng gầm động cơ, độ rung, lực mô-men xoắn… để hiểu chuyển động của xe.

Nhưng khi di chuyển bằng xe điện lần đầu tiên, não bộ đang phải làm quen với một môi trường chuyển động hoàn toàn mới", Emond giải thích.

Một yếu tố góp phần khác là công nghệ phanh tái tạo, một tính năng phổ biến ở xe điện. Hệ thống này giảm tốc độ xe dần dần bằng cách chuyển đổi năng lượng động học thành điện năng và nạp lại vào pin.

Quá trình phanh này diễn ra êm, ở tần số thấp và kéo dài, điều mà các nghiên cứu cho rằng, làm tăng nguy cơ say xe. Một nghiên cứu năm 2024 kết luận: "Kết quả của chúng tôi xác nhận, cấp độ phanh tái tạo cao có thể gây ra tình trạng say xe nặng hơn".

Triệu chứng say xe được cho là do sự mâu thuẫn giữa các tín hiệu cảm giác mà não bộ nhận được cùng lúc, đặc biệt giữa tai trong (kiểm soát thăng bằng), mắt và cơ thể. Khi các tín hiệu này không đồng nhất, não người có thể diễn giải đó là sự xáo trộn.

"Hiểu biết tốt hơn về chuyển động của bản thân giúp ta dự đoán được lực chuyển động, một điều rất quan trọng trong việc tránh say xe. Nhưng nếu lực chuyển động mà não dự đoán khác với trải nghiệm thực tế, thì não sẽ xem đây là một dạng xung đột cảm giác", Emond nói.

"Nếu xung đột này kéo dài, có thể vượt ngưỡng và kích hoạt những phản ứng tự động trong cơ thể, tạo ra các triệu chứng say xe".

Khả năng dự đoán chuyển động của xe có vẻ đóng vai trò then chốt để ngăn ngừa say xe. Vì vậy, người lái xe hiếm khi say xe, bởi họ vốn kiểm soát được chuyển động và biết trước điều gì sắp xảy ra.

Trong khi đó, hành khách, đặc biệt là những người chưa quen với xe điện, dễ ảnh hưởng do thiếu tín hiệu cảm giác báo trước các chuyển động như tăng tốc, giảm tốc hay rẽ hướng.

"Khi khám phá một môi trường chuyển động mới, não cần thời gian để làm quen vì không có kinh nghiệm trước về một ngữ cảnh như vậy. Đây cũng là nguyên nhân tại sao gần như ai cũng cảm thấy nôn nao trong môi trường không trọng lực", Emond cho biết.

Khi số lượng sở hữu xe điện tiếp tục tăng, các nhà nghiên cứu đang tìm cách giảm thiểu tình trạng say xe đặc thù này.

Một số ý tưởng được đề xuất cho xe điện tự lái bao gồm sử dụng tín hiệu thị giác như ánh sáng xung quanh hoặc màn hình tương tác hoặc tín hiệu rung được lập trình sẵn để giúp não bộ dự đoán chuyển động, từ đó hạn chế cảm giác say xe cho hành khách.

Xăng sinh học E10: Lợi hại ra sao? Bộ Công Thương cho biết, lộ trình triển khai sử dụng xăng sinh học E10 trên toàn quốc dự kiến sẽ chính thức bắt đầu ...

Từ năm 2026, xe ô tô phải có thiết bị an toàn khi chở trẻ em Theo Nghị định 168/2024, chở trẻ em trên xe ô tô không sử dụng thiết bị an toàn phù hợp sẽ bị xử phạt 800.000-1.000.000 ...

Xe hybrid bao lâu phải thay pin? Xe hybrid đang trở thành xu hướng nhờ khả năng tiết kiệm nhiên liệu và giảm phát thải, nhưng liệu xe hybrid bao lâu phải ...

Nissan phát triển sơn phản nhiệt giúp giảm tới 12 độ C Nissan phát triển loại sơn phản nhiệt mới giúp giảm nhiệt độ bề mặt ô tô tới 12°C khi đỗ ngoài trời, mở ra xu ...

Đèn xanh cố tình dừng không đi bị phạt thế nào? Không chỉ vượt đèn đỏ, khi đèn chuyển tín hiệu xanh mà người điều khiển phương tiện vẫn cố tình không đi sẽ bị phạt ...